Në epokën e mediave sociale, lajmet e rreme nuk janë më thjesht thashetheme të padëmshme. Ato përgatiten me qëllim të qartë për të mashtruar dhe për t’u bërë virale, duke goditur kompani të mëdha e të vogla, duke ndikuar negativisht reputacione dhe duke krijuar konfuzion publik.
Rastet e viteve të fundit, nga industria farmaceutike te bankat, ushqimi e deri tek moda dhe teknologjia, tregojnë se asnjë sektor nuk është imun.
Një shembull i fortë ishte ai i kompanisë farmaceutike Eli Lilly, kur një postim i rremë në Twitter pretendoi se insulina do të ofrohej falas.
Brenda pak orësh lajmi u përhap me shpejtësi, duke ndezur debate publike dhe duke ulur vlerën e aksioneve me disa pikë. Edhe pse përgënjeshtrimi erdhi shpejt, dëmi ishte bërë.
I ngjashëm ishte dhe rasti i Pfizer, kur një video e manipuluar tregonte se si CEO kishte bërë një deklaratë tronditëse për uljen e popullsisë, kur në fakt fjalia reale kishte të bënte me uljen e numrit të njerëzve që nuk mund të përballonin ilaçet.
Problemi nuk kufizohet te industria farmaceutike. Kompani të mëdha si Coca-Cola, McDonald’s, Delta apo Disney janë gjendur në qendër të valëve të dezinformimit.
Ndërkohë, “fake news” kanë treguar ndikim edhe në politikë, duke ndarë opinionin publik dhe duke shtrembëruar perceptimin e zgjedhësve.
Strategjitë tradicionale shpesh nuk funksionojnë.
Injorimi i lajmit të rremë mund të interpretohet si pranim, kërkesa për ta fshirë është e pamjaftueshme sepse përmbajtja ripostohen pafundësisht, ndërsa deklaratat faktike rrallë arrijnë ta ndryshojnë narrativën.
Përkundrazi, herë pas here përgënjeshtrimi e amplifikon më shumë lajmin, përmes asaj që njihet si “efekti Streisand”.
Ajo që shpesh nënvlerësohet është dimensioni psikologjik.
Njerëzit ndikohen më shumë nga perceptimi i asaj që shumica beson sesa nga bindjet e tyre individuale. Edhe kur e dinë se një lajm është i rremë, ata mendojnë se “të tjerët” do ta besojnë, dhe kjo ndikon në gjykimet dhe sjelljet e tyre.
Ky është mekanizmi që e mban gjallë fuqinë e “fake news”.
Për të qenë më efektive, kompanitë duhet të shkojnë përtej kontrollit të fakteve. Ato duhet të ndërtojnë një strategji që kombinon transparencën, monitorimin e hershëm dhe mobilizimin e aleatëve.
- Monitorimi i rezonancës sociale është vendimtar. Nuk mjafton të ndiqen përmendjet online; duhet kuptuar kush i formëson bisedat dhe cilat komunitete po ndikohen. Kjo parandalon reagimet impulsive dhe ndihmon në hyrjen në debat me qasje të përshtatur.
- Transparenca është mburoja më e fortë. Kompanitë që hapin proceset e tyre, që ftojnë palët e interesit të shohin nga afër praktikat e prodhimit, që përdorin certifikime të pavarura dhe që ndajnë publikisht informacion, krijojnë një bazë besueshmërie që e bën më të vështirë përfshirjen në lajmet e rreme.
- Aktivizimi i aleatëve është hapi kyç. Ekspertët, partnerët e industrisë, punonjësit dhe konsumatorët e angazhuar mund të shërbejnë si zëra të pavarur që përforcojnë mesazhin e vërtetë. Përvoja tregon se dëshmitë personale dhe përmbajtja autentike nga konsumatorët apo punonjësit ndikojnë më shumë sesa deklaratat zyrtare.
Rastet pozitive tregojnë se kjo qasje funksionon.
Taco Bell, për shembull, kur u akuzua padrejtësisht për përmbajtjen e produkteve të saj, përdori humor, transparencë, fakte të verifikuara nga autoritetet dhe zëra të punonjësve e konsumatorëve për të kthyer narrativën. Rezultati ishte një rënie e shpejtë e ndjenjës negative dhe ringritje e besimit.
Mesazhi është i qartë: në një botë ku lajmet e rreme shpërndahen më shpejt se të vërtetat dhe teknologjitë e reja e bëjnë dezinformimin gjithnjë e më bindës, vetë faktet vetme nuk mjaftojnë.
Vetëm duke kombinuar provën faktike me provën sociale dhe duke e ndërtuar reputacionin mbi transparencë dhe besim të ndërsjellë, kompanitë mund të mbrojnë veten nga goditjet e rreme, që vijnë papritur dhe shpesh me pasoja të mëdha. / Harvard Business Review, Shqip.al
